๑. กลไก JBC คืออะไร

   ๑.๑ เมื่อวันที่ ๑๔ มิถุนายน ๒๕๔๓ ไทยกับกัมพูชาได้ลงนามบันทึกความเข้าใจ (Memorandum of Understanding –MoU) ว่าด้วยการสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนทางบกซึ่งเป็นสนธิสัญญา และเป็นกรอบทางกฎหมายในการสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนระหว่างกันให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้น โดยยังคงให้เป็นไปตามผลการปักปันและหลักฐานการกำหนดแนวเขตแดนในอดีต รวมทั้งได้มีการจัดตั้ง “คณะกรรมาธิการเขตแดนร่วม(the Joint Boundary Commission -JBC) ไทย – กัมพูชา” ซึ่งประกอบด้วยประธานร่วมและสมาชิกที่ได้รับการแต่งตั้งจากทั้งสองประเทศ เพื่อเป็นกลไกหลักในการเจรจาด้านเขตแดน ทั้งนี้ JBC จะมีการจัดประชุมกันปีละ ๑ ครั้ง และอาจมีการจัดการประชุมพิเศษเพื่อพิจารณาประเด็นเร่งด่วน  

    ๑.๒ เมื่อวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๗ คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติให้นายประศาสน์ ประศาสน์วินิจฉัย อดีตเอกอัครราชทูตไทยและที่ปรึกษากระทรวงการต่างประเทศด้านเขตแดน เป็นประธาน JBC ฝ่ายไทย สำหรับฝ่ายกัมพูชามีนายฬำ เจีย (Lam Chea) รัฐมนตรีรับผิดชอบกิจการชายแดน/หัวหน้าสำนักงานเลขาธิการกิจการชายแดนแห่งชาติกัมพูชา (State Secretariat of Border Affairs) ซึ่งตั้งขึ้นมาใหม่มีฐานะเทียบเท่ากระทรวงมีอำนาจหน้าที่ในการบริหารกิจการชายแดนและเจรจาเขตแดนทั้งทางบกและทางทะเลกับประเทศข้างเคียงเป็นประธานร่วม

    ๑.๓ JBC ไทย - กัมพูชา ถือเป็นกลไกทวิภาคีที่สำคัญที่ทำให้ทั้งสองฝ่ายได้หารือกันในทางเทคนิคและทางข้อกฎหมายเพื่อให้การสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนเป็นไปตามสนธิสัญญาสยาม-ฝรั่งเศส ในอดีต นอกจากนี้ ในระหว่างที่ทั้งสองฝ่ายยังทำการสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนตลอดแนวไม่แล้วเสร็จ MoU กำหนดห้ามทั้งสองฝ่ายดำเนินการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมของพื้นที่ชายแดน ทั้งนี้ ที่ผ่านมา มีการประชุมร่วมจำนวน ๑๐ ครั้ง (สมัยสามัญ ๕ ครั้ง และสมัยวิสามัญ ๕ ครั้ง) โดยการประชุมครั้งล่าสุด
(สมัยสามัญครั้งที่ ๕) จัดขึ้นในปี ๒๕๕๕ ที่กรุงเทพฯ

๒. ความสำเร็จของ JBC ที่ผ่านมา

    ๒.๑ ที่ประชุม JBC สมัยวิสามัญ เมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม ๒๕๔๖ ได้เห็นชอบ “แผนแม่บทและข้อกำหนดอำนาจหน้าที่ (TOR) ในการสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนทางบกร่วมไทย – กัมพูชา” โดยกำหนดแนวทางดำเนินการจำนวน ๕ ขั้นตอน ได้แก่

          (๑) การพิสูจน์ทราบ ซ่อมแซม และจัดทำหลักเขตแดนจำนวน ๗๓ หลัก

          (๒) การจัดทำแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศตลอดแนว
               (ยังไม่เริ่มดำเนินการ เนื่องจากขั้นตอนที่ ๑ ต้องเสร็จสิ้นก่อน) 

          (๓) การลากแนวที่จะเดินสำรวจ          

          (๔) การตรวจสอบภูมิประเทศ   

          (๕) วิธีการจัดทำหลักเขตแดน

          โดยปัจจุบัน การดำเนินการสำรวจและจัดทำหลักเขตแดนทางบกระหว่างไทย - กัมพูชา ยังอยู่ในขั้นตอนที่ ๑ การพิสูจน์ทราบ ซ่อมแซม และจัดทำหลักเขตแดนจำนวน ๗๓ หลัก

    ๒.๒ ที่ประชุม JBC ไทย - กัมพูชา สมัยวิสามัญ เมื่อวันที่ ๑๑ - ๑๕ มีนาคม ๒๕๔๙ ได้เห็นชอบให้ “ชุดสำรวจร่วม” ภายใต้ JBC เริ่มการสำรวจพิสูจน์ทราบสภาพและที่ตั้งที่ถูกต้องของหลักเขตแดนไทย - กัมพูชา โดยชุดสำรวจร่วมได้เริ่มดำเนินการดังกล่าวตั้งแต่เดือนมิถุนายน ๒๕๔๙ ปัจจุบันชุดสำรวจร่วมดำเนินการสำรวจสภาพและตำแหน่งที่ตั้งหลักเขตเสร็จสิ้นแล้ว และจะเสนอต่อคณะกรรมาธิการร่วมทั้งสองฝ่ายพิจารณาต่อไป

********************

กรมสนธิสัญญาและกฎหมาย
มิถุนายน ๒๕๖๘